Κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας εκδήλωσης, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης Didier Reynders δήλωσε: Με την ίδρυση του ICPA, η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της να διασφαλίσει την πλήρη απόδοση ευθυνών για τα διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου που εξαπέλυσε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του εγκλήματος της επίθεσης. Η ίδρυση του ICPA αποτελεί σαφές μήνυμα προς τον κόσμο ότι η απαγόρευση της χρήσης βίας εξακολουθεί να αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της διεθνούς έννομης τάξης και ότι όσοι την παραβιάζουν θα κληθούν να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους.

Ο Πρόεδρος της Eurojust Ladislav Hamran δήλωσε: Η Eurojust έχει αναπτύξει ένα σταθερό ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά την παροχή επιχειρησιακής, τεχνικής, υλικοτεχνικής και οικονομικής στήριξης στους εθνικούς εισαγγελείς που εργάζονται σε διασυνοριακές υποθέσεις. Από την αρχή αυτού του πολέμου, η ίδια υποστήριξη χρησίμευσε για τον συντονισμό και την ενίσχυση των εθνικών ερευνών σχετικά με τα διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία. Το ICPA αποτελεί ένα κρίσιμο επόμενο βήμα στις συλλογικές μας προσπάθειες για τον τερματισμό της ατιμωρησίας σε όλα τα επίπεδα.

Ο Γενικός Εισαγγελέας της Ουκρανίας Andriy Kostin παρατήρησε: Η επίσημη έναρξη λειτουργίας του Διεθνούς Κέντρου για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης αποτελεί σαφές μήνυμα ότι η διεθνής κοινότητα είναι ενωμένη και αταλάντευτη στην πορεία προς την απόδοση ευθυνών στο ρωσικό καθεστώς για όλα τα εγκλήματά του. Δυστυχώς, στην αρχιτεκτονική της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης υπάρχει ένα τεράστιο κενό όσον αφορά τη λογοδοσία για το έγκλημα της επίθεσης. Το ICPA αποτελεί ένα από τα δομικά στοιχεία για την ενίσχυση της απαγόρευσης της επίθεσης, καθώς συμβάλλει στην ολοκλήρωση και την ενίσχυση αυτής της αρχιτεκτονικής.

Ο Karim A.A. Khan, εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου διατύπωσε το εξής σχόλιο: Μέσα από το πραγματικό σκοτάδι και τον πόνο που είδαμε σε όλη την Ουκρανία, είδαμε επίσης να αναδύεται φως με την οικοδόμηση νέων εταιρικών σχέσεων προς την κατεύθυνση της λογοδοσίας. Με το σημερινό μήνυμά μου δηλώνω ξεκάθαρα ότι παραμένουμε προσηλωμένοι στην περαιτέρω ενίσχυση των θεμελίων της συνεργασίας που οικοδομήσαμε με τη Eurojust και τις εθνικές αρχές κατά το τελευταίο έτος μέσω της Κοινής Ομάδας Έρευνας.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ είναι υπερήφανο για τη στήριξη που παρέχει στους Ευρωπαίους εταίρους μας και για το γεγονός ότι συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων συμμετεχόντων στο Διεθνές Κέντρο για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας (ICPA), δήλωσε ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Kenneth A. Polite, Jr. της Διεύθυνσης Ποινικών Υποθέσεων του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η νεοδιορισθείσα ειδική εισαγγελέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ για το έγκλημα της επίθεσης, Jessica Kim, θα εκπροσωπεί τις Ηνωμένες Πολιτείες στο ICPA και θα έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στο σημαντικό σώμα εμπειρογνωμοσύνης και πόρων που έχει συγκεντρώσει το Υπουργείο για την αντιμετώπιση του παράνομου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Η Dilan Yeşilgöz-Zegerius, Υπουργός Δικαιοσύνης των Κάτω Χωρών, πρόσθεσε: Σήμερα, με την έναρξη λειτουργίας του ICPA, κάναμε ένα σημαντικό βήμα για να διασφαλίσουμε ότι τα διεθνή εγκλήματα που τελούνται ως αποτέλεσμα της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας θα διωχθούν ποινικά. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η οποία απαιτεί πολύπλοκες έρευνες, μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο στο πλαίσιο του ICPA. Για τον λόγο αυτό, οι Κάτω Χώρες είναι υπερήφανες για το ότι φιλοξενούν το ICPA.

Ο ρόλος του ICPA και της Eurojust

Το ICPA είναι ένας μοναδικός δικαστικός κόμβος που λειτουργεί στο πλαίσιο της Eurojust για την υποστήριξη των εθνικών ερευνών σχετικά με το έγκλημα της επίθεσης που συνδέεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Χάρη στο ICPA, ανεξάρτητοι εισαγγελείς από διαφορετικές χώρες θα μπορούν να συνεργάζονται στην ίδια τοποθεσία σε καθημερινή βάση, να ανταλλάσσουν αποδεικτικά στοιχεία με ταχύ και αποτελεσματικό τρόπο και να συμφωνούν σε μια κοινή στρατηγική έρευνας και δίωξης. Το έργο του ICPA θα προετοιμάσει και θα συμβάλει αποτελεσματικά σε κάθε μελλοντική δίωξη του εγκλήματος της επίθεσης, ανεξάρτητα από τη δικαιοδοσία ενώπιον της οποίας θα ασκηθεί.

Οι συμμετέχοντες στο ICPA θα επωφεληθούν από την εξατομικευμένη επιχειρησιακή, τεχνική, υλικοτεχνική και οικονομική υποστήριξη της Eurojust. Η βάση δεδομένων βασικών διεθνών εγκλημάτων (CICED), την οποία διαχειρίζεται η Eurojust, θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διευκόλυνση του έργου του ICPA. Αποδεικτικά στοιχεία που έχουν ήδη υποβληθεί στη CICED στο πλαίσιο άλλων διεθνών εγκλημάτων (εγκλήματα γενοκτονίας, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου) μπορεί να είναι εξίσου σημαντικά για τη διερεύνηση του εγκλήματος της επίθεσης. Θα είναι επίσης δυνατή η αποθήκευση εθνικών αποδεικτικών στοιχείων στη CICAD, τα οποία θα προσκομίσουν μελλοντικοί συμμετέχοντες στο ICPA προκειμένου να αναλυθούν στη συνέχεια.

Η εγκατάσταση στη Χάγη παρουσιάζει διάφορα πλεονεκτήματα. Το ICPA όχι μόνο θα έχει άμεση πρόσβαση στην πολύτιμη εμπειρογνωμοσύνη της γραμματείας του δικτύου κατά της γενοκτονίας που φιλοξενείται στη Eurojust, αλλά θα διευκολύνει επίσης τη στενή συνεργασία και τον συντονισμό με το ΔΠΔ και άλλους φορείς της διεθνούς δικαιοσύνης.

Τι καθιστά το ICPA επειγόντως αναγκαίο και μοναδικό;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ο πιο τεκμηριωμένος στην ιστορία και, για πρώτη φορά, διεξάγονται ενεργές έρευνες για το έγκλημα της επίθεσης ενώ μια ένοπλη σύγκρουση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Ταυτόχρονα, έχουμε να κάνουμε με ένα διεθνές έγκλημα που σε σπάνιες περιπτώσεις έχει διωχθεί και για το οποίο δεν υπάρχει τυποποιημένη πρακτική.

Η ταχεία ίδρυση του ICPA γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των φιλοδοξιών και της πραγματικότητας, φέρνοντας σε επαφή τους αρμόδιους φορείς, εξασφαλίζοντας κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία και διασφαλίζοντας ότι δεν θα χαθεί χρόνος για τη στοιχειοθέτηση μιας υπόθεσης για τη μελλοντική δίωξη του εγκλήματος της επίθεσης. Με τον τρόπο αυτό, η νομική κοινότητα στέλνει σαφές μήνυμα ότι οι υπεύθυνοι για το έγκλημα της επίθεσης κατά της Ουκρανίας θα λογοδοτήσουν. Ως εκ τούτου, η σημερινή έναρξη λειτουργίας του ICPA αποτελεί ορόσημο για τη διεθνή δικαιοσύνη.

Συμμετέχοντες στο ICPA

Εκτός από την Ουκρανία, στη φάση εκκίνησης του ICPA συμμετέχουν πέντε από τα μέλη της κοινής ομάδας έρευνας (ΚΟΕ) (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, Πολωνία και Ρουμανία). Μετά την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με τα μέλη της ΚΟΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες διόρισαν ειδικό εισαγγελέα για το έγκλημα της επίθεσης, ο οποίος θα υποστηρίζει τις δραστηριότητες του ICPA.

Κατά τους προσεχείς μήνες, θα διευκολυνθεί η συμμετοχή άλλων χωρών και οργανισμών στο ICPA, όπως το ΔΠΔ και η συμβουλευτική αποστολή της ΕΕ στην Ουκρανία. Οι χώρες που έχουν στην κατοχή τους πληροφορίες ή αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη διερεύνηση του εγκλήματος της επίθεσης κατά της Ουκρανίας μπορούν επίσης να ζητήσουν τη συμμετοχή τους.

Χρηματοδότηση του ICPA

Το ICPA χρηματοδοτείται πλήρως από την Υπηρεσία Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συμφωνία χρηματοδοτικής συνεισφοράς που καλύπτει αρχικό ποσό 8,3 εκατ. ευρώ υπεγράφη σήμερα από τον διευθυντή της Υπηρεσίας Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Peter Wagner και τον διοικητικό διευθυντή της Eurojust κ. Evert van Walsum.

Συνολική υποστήριξη της Eurojust στις προσπάθειες λογοδοσίας που καταβάλλει η Ουκρανία

Από την έναρξη του πολέμου, η Eurojust βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών υποστήριξης της λογοδοσίας για τα εγκλήματα της Ρωσίας, με βάση την 20ετή εμπειρία της στη συνεργασία με τους εθνικούς εισαγγελείς σε διασυνοριακές υποθέσεις.

Μόλις έξι ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, η Eurojust υποστήριξε τη σύσταση μιας ΚΟΕ που αποτελείται πλέον από την Ουκρανία, έξι κράτη μέλη της ΕΕ και το ΔΠΔ. Στο πλαίσιο της αναγνώρισης των ειδικών αποδεικτικών προκλήσεων που σχετίζονται με αυτό το είδος έρευνας, δημιουργήθηκε μία CICED κατόπιν επείγουσας τροποποίησης της εντολής της Eurojust μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Μέχρι στιγμής, εκατοντάδες φάκελοι από εννέα χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, έχουν υποβληθεί στη CICED. Τα πρώτα αναλυτικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τα απτά οφέλη της βάσης δεδομένων για την πρακτική των εισαγγελικών λειτουργών.

Ο Οργανισμός φιλοξενεί επίσης το δίκτυο της ΕΕ για τη διερεύνηση και τη δίωξη της γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου (το δίκτυο κατά της γενοκτονίας), έναν κεντρικό κόμβο για την ανταλλαγή εμπειρογνωσίας σε αυτόν τον τομέα.

Η ύπαρξη αυτής της προηγμένης δομής υποστήριξης καθιστά τη Eurojust ακόμα πιο κατάλληλη για τη φιλοξενία του ICPA.

Γενικό πλαίσιο

Το έγκλημα της επίθεσης είναι ένα έγκλημα που διαπράττεται από την ανώτατη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Δεδομένου ότι η Ρωσία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος του Καταστατικού της Ρώμης, το ΔΠΔ δεν μπορεί να ασκήσει δίωξη κατά της ρωσικής ηγεσίας για το έγκλημα της επίθεσης στο πλαίσιο του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Προκειμένου να καλυφθεί αυτό το κενό, τον Νοέμβριο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης παρουσίασαν ένα έγγραφο στο οποίο αναλύονταν οι διάφορες επιλογές για τη διασφάλιση της πλήρους λογοδοσίας για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο του πολέμου που εξαπέλυσε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του εγκλήματος της επίθεσης.

Το ICPA είναι το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία για τη διατήρηση των αποδεικτικών στοιχείων και την προετοιμασία των υποθέσεων για μελλοντικές δίκες, είτε ενώπιον εθνικών δικαστηρίων είτε ενώπιον ειδικού δικαστηρίου, είτε ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για εγκλήματα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen ανακοίνωσε τη δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας στην 24η σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ουκρανίας, στις 2 Φεβρουαρίου 2023.

Για περισσότερες πληροφορίες

ICPA:

• Δελτίο Τύπου της Eurojust σχετικά με την ανακοίνωση του Διεθνούς Κέντρου για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας
• Δήλωση της προέδρου von der Leyen στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Zelenskyy
• Δήλωση της προέδρου von der Leyen σχετικά με τη δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας

Other Ukraine-related developments:

• Χρονοδιάγραμμα που σηματοδοτεί τη δικαστική απάντηση της Eurojust στον πόλεμο στην Ουκρανία
• Επισκόπηση της υποστήριξης της Eurojust για την απόδοση δικαιοσύνης για την Ουκρανία
• Ενημερωτικό δελτίο σχετικά με την κοινή ομάδα έρευνας για εικαζόμενα βασικά διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία
• Ενημερωτικό δελτίο σχετικά με τη βάση δεδομένων βασικών διεθνών εγκλημάτων
• Ιστότοπος «Αλληλεγγύη της ΕΕ προς την Ουκρανία»